Foto’s: Arjan Breukhoven
De Kerk
In 1731 was de kerk, die oorspronkelijk stamt uit 1347, zo slecht door achterstallig onderhoud dat op eerste Kerstdag het kerkgebouw zo kraakte dat de meeste gemeenteleden de dienst van die dag niet uitzaten en voor afloop het gebouw verlieten. Men besloot tot nieuwbouw. De huidige Hervormde Dorpskerk van Berkel en Rodenrijs werd als zaalkerk gebouwd in 1732 door de Rotterdamse bouwer David van Stolk. Kenmerkend voor de kerk zijn de rondboogvensters, het hoge, omlopende schilddak en het houten koepeltorentje aan de oostzijde. De toren dateert uit 1500 en bestaat uit een geheel houten constructie opgenomen in het kerkgebouw en als doel te dienen als klokkentoren. De klok in de toren is het oudste onderdeel van de kerk hij stamt uit 1549 en is gegoten door Willem Wegewaert uit Deventer. Het luiden van de klok had een grote betekenis bij begrafenissen en ook nu nog wordt bij die gelegenheden en bij kerkdiensten de klok geluid. Voor het symbolische bedrag van 1 gulden heeft de Hervormde Gemeente de torenspits op 1 april 1956 overgenomen van de burgerlijke gemeente. De toren is gerestaureerd in 1970. Nog steeds is aanwezig het cachot.
Binnen zijn ook zeker bezienswaardig: de eind zeventiende eeuwse eikenhouten preekstoel met koorhek, de gesneden herenbank van de heerlijkheid van Berkel met overhuiving in Lodewijk XIV-vormen, drie rouwborden uit de 18e eeuw met de familiewapens van Oldenbarnevelt, Van Hees en Van Naeltwijck, twee grote tekstborden met gegroefde pilasters en gebroken frontons uit omstreeks 1700 met de twaalf artikelen van het geloof en de tien geboden, twee eenvoudige tekstborden uit de 18eeeuw, een hardstenen, gotisch doopvont en een aantal grafzerken uit de 17e en 18e eeuw. Tevens hangen er borden met de namen van predikanten die in hun ambtsperiode deze kerk hebben gediend.
Het orgel
De geschiedenis:
Alleen het middendeel van de huidige hoofdkas dateert uit 1810. Het instrument was oorspronkelijk een balustradeorgel. Dit orgel werd geplaatst door Hermanus Knipscheer I. en was afkomstig uit de Doopsgezinde Kerk te Amsterdam en werd daar gebouwd in 1801. Van die tijd stammen de registers Holpijp 8’, en de Gedekt 8’ van het pedaal. Het orgel werd in 1810 door de ouderlingen Willem van Vreeswijk en Lambert Hollost aangekocht ten laste van hunne eigen rekening met de verklaring: ‘ter liefde tot de godsdienst en ter bevordering van het geregeld en stichtelijk zingen der gemeente’. De Roerfluit 8’, Viola 8’ en delen van de Prestant 8’ van hoofdwerk en de Quint 1 1/3 stammen uit 1889. In 1956 werd de hoofdkas verhoogd opgesteld en werd het orgel uitgebreid met een rugpositief en pedaaltorens door J. Reil & Zn. uit Heerde. Orgelbouwer A. Nijsse & Zn. heeft het orgel grondig gerestaureerd in 1989 daarbij kreeg het orgel een nieuwe windvoorziening en de windladen en het regeerwerk werden geheel vernieuwd. Ook vonden er dispositiewijzigingen plaats. De organist van deze bijzondere kerk en het schitterende orgel is Arjan Breukhoven.
Dispositie 1810:
Bourdon 16’
Prestant 8’
Holpijp 8’
Octaaf 4’
Roerfluit 4’
Quint 3’
Octaaf 2’
Viola 8’
Voix Celeste 8’
Eén manuaal; aangehangen pedaal (C – c1)
De huidige dispositie: (1989)
Hoofdwerk: C – f3
Bourdon 16′ – 1989
Prestant 8′ – 1889/1956
Roerfluit 8′ – 1889
Viola 8′ – 1889
Octaaf 4′ – 1810?
Speelfluit 4′
Quint 2 2/3′
Octaaf 2′ – ca. 1920?
Mixtuur V-VI sterk
Cornet V sterk (discant) – 1989
Trompet 8′
Tremolo
Rugwerk: C – f3
Prestant 8′ – 1956/1989; C-B uit Holpijp
Holpijp 8′ – 1810
Octaaf 4′ – 1989
Roerfluit 4′ – 1989
Nasard 2 2/3′ – 1989
Nachthoorn 2′
Terts 1 3/5′ – 1989
Quint 1 1/3′ – 1889/1956
Scherp III-IV sterk
Dulciaan 8′
Tremolo
Pedaal: C – f1
Subbas 16′ – 1889/1956
Gedekt 8′ – 1889/1956
Prestant 8′
Octaaf 4′
Bazuin 16′
Trompet 8′ – 1989
Koppelingen:
Hoofdwerk – Rugwerk
Pedaal – Hoofdwerk
Pedaal – Rugwerk
Toonhoogte: a1 = 440 Hz
Temperatuur: evenredig zwevend
Meer informatie en concerten:
www.arjanbreukhoven.nl