Achterberg, Kerk van de Oud Gereformeerde Gemeente in Nederland

 Foto’s: Willemijn Hissink © 2012/2018

In 1675 werd er in het Groot Auditorium van de Leidse Universiteit een orgel gebouwd dat geschonken is door de Schotse student Hamey. Het orgel werd veelvuldig gewijzigd, en in de negentiende eeuw gedemonteerd. Alleen de frontdeuren bleven bewaard. In 1935 bouwde Gerrit van Leeuwen het weer op met een nieuw pneumatisch binnenwerk met kegelladen. Het front werd nauwkeurig gereconstrueerd, maar het binnenwerk paste niet echt bij het instrument. Op 2 oktober 1935 werd het orgel in gebruik genomen. De conditie van het orgel werd na enkele tientallen jaren zo slecht, dat er werd besloten om een orgel in de kas te bouwen, dat past bij de ontstaansperiode. Flentrop Orgelbouw bouwde dit nieuwe werk onder advies van ir. H. Kooiker. Het oude binnenwerk van Van Leeuwen is in september 1997 te koop aangeboden. In 1998 kocht door een particulier in Nijkerk het instrument. In 2003 werd het door hem verkocht aan de Oud-Gereformeerde Gemeente in Nederland te Achterberg. Het orgel is in Achterberg opgebouwd door Michiel de Visser, die terzijde werd gestaan door de orgelmaker Witteveen. Er is een nieuwe orgelkas gemaakt. De oorspronkelijke Cornet III-IV sterk (in de literatuur doorgaans foutief als II-III sterk vermeld) is gewijzigd in een Mixtuur III-IV sterk. Verder is er een nieuwe tremulant geplaatst.

Het witgepleisterde kerkgebouw werd wel het ‘klompenkerkje’ genoemd. In 2016 is naast deze oude kerk een nieuwe kerk gebouwd. Het Van Leeuwen-orgel is door Michiel de Visser samen met zijn zoon Henk overgeplaatst en uitgebreid tot 22 registers. Het front is gewijzigd. Het bijgeplaatste pijpwerk is door Pim Schipper en Kees Nijsse geïntoneerd. Dit pijpwerk is afkomstig uit het voormalige orgel van de Oud gereformeerde gemeente in Nederland aan de Hessenweg in Ede. Dat orgel werd vervangen door een tweedehands Engels orgel.  Op vrijdag 8 juni 2018 nam men het uitgebreide orgel in Achterberg in gebruik. Het werd bij deze gelegenheid bespeeld door T. van Laar, Kees Nijsse en S. van Laar.

Dispositie vanaf 2018:
 
Manuaal I: C-g3  Prestant 8′, Roerfluit 8′, Octaaf 4′, Dwarsfluit 4′, Quint 3′, Octaaf 2′, Cornet IV sterk, Trompet 8′, Tremulant.
Manuaal II: C-g3  Viola da Gamba 8′, Vox Celeste 8′, Holpijp 8′, Roerfluit 4′.
in zwelkast: Vioolprestant 4′, Nasard 3′, Gemshoorn 2′, Ruispijp III-IV sterk, Clarinet 8′ – doorslaande tongen, Tremulant.
Pedaal: C-f1 Subbas 16′, Octaafbas 8′, Bourdon 8′ – unit, Quintbas 6′ – unit, Koraalbas 4′ – unit.
Koppelingen: Manuaal I – Manuaal II, Manuaal II – Manuaal I, Pedaal – Manuaal I, Pedaal – Manuaal II, Suboctaafkoppel Manuaal II.
Speelhulpen: Combinatie Registers Af.

Dispositie tot 2018:

Manuaal I: C – g3 Prestant 8′, Bourdon 8′, Octaaf 4′.
Manuaal II: C – g3 (in zwelkast) Viola da Gamba 8′, Holfluit 8′, Roerfluit 4′, Mixtuur III-IV sterk, Cor Anglais 8′.
Pedaal: C – f1 Subbas 16′.
Koppelingen en Speelhulpen: Manuaal I – Manuaal II, Manuaal II – Manuaal I, Pedaal – Manuaal I, Pedaal – Manuaal II, Suboctaafkoppel Manuaal II, Tremulant.